Φωτο: O Μίκης Θεοδωράκης στον τάφο του Ζορμπά στα Σκόπια
Βρισκόμαστε στον Απρίλιο του 1997. Πρωθυπουργός στην Ελλάδα είναι ο Κώστας Σημίτης και Πρόεδρος στην πΓΔΜ ο Κίρο Γκλιγκόροφ. Μόλις πριν δύο έτη είχε υπογραφεί η συμφωνία που όριζε το όνομα της χώρας ως πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM).
Ο Μίκης Θεοδωράκης, είχε προχωρήσει σε μια κίνηση με πολλούς συμβολισμούς για την εποχή, την ώρα που το “Μακεδονικό” ζήτημα ήταν φλέγον. Λίγο καιρό πριν την επίσκεψή του στα Σκόπια για τη διεύθυνση συναυλίας φιλίας και ειρήνης ανάμεσα στους δύο λαούς, η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ είχε αποκαλύψει πως στο νεκροταφείο “Μπούτελ” των Σκοπίων βρισκόταν θαμμένος ο θρυλικός ήρωας του Καζαντζάκη Γιώργος Ζορμπάς (που κανονικά λεγόταν Γιώργος και όχι Αλέξης όπως τον “βάφτισε” λογοτεχνικά ο ίδιος ο Καζαντζάκης).
Ο Ζορμπάς είχε ταφεί αρχικά στα παλιά νεκροταφεία νότια της πόλης των Σκοπίων και αργότερα τα δύο εγγόνια του που ζούσαν στο Βελιγράδι μετέφεραν τα οστά του και τα τοποθέτησαν στον οικογενειακό τάφο των γονιών τους.
Ο Μίκης Θεοδωράκης τελικά έδωσε μία ιστορική συναυλία παρουσιάζοντας το έργο “Ζορμπάς ο Έλληνας” στην αίθουσα της όπερας του Λαϊκού Θεάτρου σε χορογραφία Λόρκα Μασίνε.
Στη συναυλία είχε δώσει το “παρών” και ο τότε πρόεδρος της πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Γκλιγκόροφ με την κόρη του. Το διάστημα πριν τη συναυλία ο Γκλιγκόροφ είχε δεχθεί απόπειρα δολοφονίας αμέσως μετά την υπογραφή της ενδιάμεσης συμφωνίας με την Ελλάδα.
Μετά την συναυλία στα Σκόπια, μίλησε ο Λεωνίδας Κύρκος.
“Το πρόβλημα θα υπάρξει αν τα Σκόπια επιδιώξουν αποκλειστικότητα του ονόματος Μακεδονία και άλλα εδάφη με το ίδιο όνομα, όπως η ελληνική Μακεδονία, θεωρηθούν εδάφη υπό κατοχή”, έλεγε τότε ο Μίκης Θεοδωράκης, σε μια διατύπωση που δεν θυμίζει την ομιλία του στο συλλαλητήριο που έλαβε χώρα για τη Μακεδονία στο Σύνταγμα, την 4η Φεβρουαρίου 2018.
Στο συλλαλητήριο στο Σύνταγμα
Στο συλλαλητήριο εκείνο, ο Μίκης Θεοδωράκης, υπό τους ήχους του «Θα σημάνουν οι καμπάνες», ανέβηκε στην εξέδρα που είχε στηθεί στο Σύνταγμα.
Χαμογελώντας και σιγοτραγουδώντας τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου, ξεκίνησε την ομιλία του με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου να τον αποθεώνουν.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, σημείωσε πως όταν υπερασπίζεται κανείς τα δίκαια της πατρίδας του και του λαού του, δεν είναι εθνικισμός αλλά πατριωτισμός και τόνισε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να υποχωρήσει από την απόφαση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών του 1992, για την ονομασία της (τότε) πΓΔΜ, γιατί αυτό θα είναι σαν να ανοίγει διάπλατα τα σύνορά της.
Ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης ζήτησε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων σε περίπτωση που αυτή περιλαμβάνει τον όρο «Μακεδονία» και χαρακτήρισε «κουτοπονηριές» τις παραχωρήσεις των Σκοπίων.
