Μια αναλυτική μελέτη, στην οποία αποτυπώνονται η υφιστάμενη εικόνα, οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί και οι προδιαγραφόμενες εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα της Βόρειας Μακεδονίας εκπόνησε το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στα Σκόπια.
Στη μελέτη παρουσιάζονται με λεπτομέρειες οι εξελίξεις στους κλάδους της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου, του πετρελαίου, των ΑΠΕ και της ενεργειακής αποδοτικότητας, όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουν οι συντάκτες της μελέτης και οι επενδυτικές ευκαιρίες τις οποίες διαγνώνουν.
Εξάλλου, είναι γνωστό ότι οι ελληνικοί ενεργειακοί όμιλοι ενδιαφέρονται ζεστά να αναπτύξουν επενδυτικά projects και στις γειτονικές αγορές, ενώ είναι ήδη αρκετά και σημαντικά τα έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος στα οποία έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις το τελευταίο διάστημα και κυοφορούνται και νέες.
Οι επενδυτικές ευκαιρίες
Όπως αναφέρεται στη μελέτη, η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας “χαιρετίζει τις επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα”. Πιο αναλυτικά, σημειώνονται τα εξής:
“Η Κυβέρνηση καλεί τις εταιρείες να σχεδιάσουν, κατασκευάσουν και λειτουργήσουν νέους, μεγάλους και μικρούς, υδροηλεκτρικούς σταθμούς – η Κυβέρνηση διερευνά τη δυνατότητα επέκτασης των παραχωρήσεων για την κατασκευή μικρής κλίμακας υδροηλεκτρικών σταθμών κατά μήκος των ποταμών της χώρας. Επιπλέον, οι εταιρείες μπορούν να καταθέτουν αίτηση υποβολής προσφορών για την κατασκευή τμημάτων του εθνικού δικτύου διανομής φυσικού αερίου. Στους κυβερνητικούς στόχους καταγράφεται επίσης η αύξηση της ισχύος της αιολικής ενέργειας της χώρας σε 100 MW με διαγωνισμούς έργων σε ενδιαφερόμενους ιδιώτες επενδυτές, ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο μετατροπής του σταθμού TEC Negotino σε εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από αέριο, καθώς και η κατασκευή νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας από αέριο. Ευκαιρίες αναδεικνύονται και για έργα ηλεκτροπαραγωγής από αιολική και ηλιακή ενέργεια, καθώς και σε συστήματα παραγωγής θερμοηλεκτρικής ενέργειας. Περαιτέρω, υπάρχουν ευκαιρίες για την προώθηση της αποτελεσματικότερης χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της μόνωσης στο σπίτι και την εγκατάσταση πιο αποδοτικών θερμαντικών και ηλεκτρομηχανολογικών συσκευών”.
Η μελέτη αναφέρει ότι “στην επικαιροποιημένη Εθνική Στρατηγική Ενεργειακής Ανάπτυξης 2040, η ενεργειακή μετάβαση απαιτεί ετήσιες επενδύσεις ύψους 800-900 εκατ. ευρώ έως το 2040”, ενώ για το 2021 “αναμένονται εξελίξεις αναφορικά με τα ακόλουθα έργα:
-Αντικατάσταση του θερμοηλεκτρικού σταθμού ενέργειας του Oslomej με φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 100 MW.
-Προετοιμασία μελέτης σκοπιμότητας για τη μετατροπή του πετρελαϊκού σταθμού JSC TPP Negotivo σε σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο.
-Εκπόνηση μελετών σκοπιμότητας για τρεις νέους φωτοβολταϊκούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με συνολική ισχύ 160 MW στο REK Bitola. Σημειώνεται ότι, η ESM σκοπεύει να κλείσει τον πρώτο θερμοηλεκτρικό σταθμό παραγωγής ενέργειας στη χώρα, REK Bitola, μέχρι το 2024, αντικαθιστώντας τον με σταθμό παραγωγής με αέριο, ισχύος 250MW, ενώ και οι άλλοι σταθμοί θα εκσυγχρονιστούν βάσει ευρωπαϊκών προτύπων.
-Κατασκευή της δεύτερης φάσης του αιολικού πάρκου Bogdanci 2, το οποίο θα αυξήσει την εγκατεστημένη ισχύ του υπάρχοντος αιολικού πάρκου. Η εκτιμώμενη επενδυτική αξία είναι 21 εκατ. ευρώ. – Υλοποίηση νέων αιολικών πάρκων στο Sv. Nikole, Demir Kapija και Debarca. Η επόμενη φάση του έργου αξίας μεταξύ 600 εκατ. ευρώ και 800 εκατ. ευρώ συνεχίζεται.
-Διασυνδετήριο αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας.
-Σχεδιασμό του αγωγού φυσικού αερίου με το Κόσσοβο.
-Κατασκευή των κύριων αγωγών φυσικού αερίου σε όλη τη χώρα.
-Κατασκευή δευτερεύοντος δικτύου αγωγών φυσικού αερίου σε 10 πόλεις και σύνδεση με νοικοκυριά. Η Κυβέρνηση διαπραγματεύτηκε δάνειο με την EBRD για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του δικτύου διανομής φυσικού αερίου στις δέκα μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Μερικές από αυτές τις πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της πόλης των Σκοπίων, έχουν ιδρύσει δημόσιες επιχειρήσεις που είναι υπεύθυνες για την αεριοποίηση σε τοπικό επίπεδο. Η πόλη Strumica διαθέτει ήδη βασικό δίκτυο φυσικού αερίου, εισάγοντας συμπιεσμένο αέριο από τη Βουλγαρία (με φορτηγό). Περαιτέρω, η Κυβέρνηση εξετάζει επιλογές για τη σύνδεση του εγχώριου δικτύου με εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού, όπως ο TAP και ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) στην Ελλάδα”.
Όπως σημειώνεται, επίσης, “[ε]πενδυτικές ευκαιρίες διαφαίνονται και στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, όπως για την ενεργειακή επίδοση των κτηρίων, τον κανονισμό για την σήμανση και τον οικολογικό σχεδιασμό των προϊόντων που σχετίζονται με την ενέργεια. Σκοπός είναι η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας, με στόχο την προστασία των καταναλωτών και την τόνωση του ανταγωνισμού για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες”.
Οι εξελίξεις στην ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας
Αναφορικά με την ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας, η μελέτη επικεντρώνει στα εξής:
-Εκ νέου ενεργοποίηση του αγωγού πετρελαίου ΕΛΠΕ-ΟΚΤΑ
“Σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα, προβλέπεται σχετική συμφωνία με τα ΕΛΠΕ εντός των επόμενων μηνών. Μέσω του αγωγού θα διοχετεύεται επίσης πετρέλαιο στη Σερβία, στο Κόσσοβο και στην ευρύτερη περιοχή, οπότε οι εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ θα μετατραπούν ουσιαστικά σε διαμετακομιστικό κέντρο (hub) πετρελαιοειδών προς τα Δυτικά Βαλκάνια. Σημειώνεται ότι η μεταφορά ποσοτήτων πετρελαίου μέσω του αγωγού θα μείωνε δραστικά τα κόστη που επωμίζεται η Βόρεια Μακεδονία όχι μόνο για τη μεταφορά με βυτία, αλλά και από το λαθρεμπόριο μαύρου χρυσού. Προϋπόθεση για να προχωρήσουν τα σχέδια είναι η επίλυση της διαφοράς μεταξύ των ΕΛΠΕ και της Βόρειας Μακεδονίας, που αφορά στην αξίωση αποζημίωσης που έχουν εγείρει τα ΕΛΠΕ για μη τήρηση από τη γειτονική χώρα της ρήτρας αγοράς συγκεκριμένων ποσοτήτων καυσίμων από την εταιρεία την περίοδο 2008-2011”.
-Κατασκευή του διασυνδετηρίου αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ Νέας Μεσήμβριας και Stip
Πρόκειται για “έργο που υλοποιείται αφενός με τον FSRU της Αλεξανδρούπολης, αφετέρου με τα σχέδια για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το φυσικό αέριο και στις δυο χώρες”. Όπως σημειώνεται στην έκθεση “[ε]πίκειται η υπογραφή της Διακυβερνητικής Συμφωνίας (IGA) για τον αγωγό φυσικού αερίου Ελλάδας-Βορείου Μακεδονίας, σε συνέχεια του Συμφώνου Κατανόησης που έχουν υπογράψει από το 2016 ο ΔΕΣΦΑ και η κρατική εταιρεία αξιοποίησης ενεργειακών πόρων της Βόρειας Μακεδονίας NER. Το κείμενο είναι έτοιμο, αλλά εκκρεμεί η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη συμβατότητα της συμφωνίας με το ενωσιακό κεκτημένο, η οποία αναμένεται σύντομα. Με την υπογραφή της IGA θα καταστεί δυνατή η υλοποίηση του αγωγού, ενώ θα διευκολύνει τις αγοραπωλησίες φυσικού αερίου μεταξύ ομίλων Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας, θα επιτρέψει την περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου της Βόρειας Μακεδονίας, θα ενισχύσει την ασφάλεια τροφοδοσίας και τη ρευστότητα της αγοράς φυσικού αερίου και θα αυξήσει τον βαθμό αξιοποίησης του συστήματος φυσικού αερίου της Ελλάδας. Ο αγωγός θα μπορεί να τροφοδοτείται τόσο από το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου, όσο και από το FSRU της Αλεξανδρούπολης και να τροφοδοτεί τις μονάδες φυσικού αερίου που τυχόν θα αναπτυχθούν στην περιοχή. Σύμφωνα με το τελευταίο εγκεκριμένο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ, η υλοποίηση του αγωγού τοποθετείται για τον Ιούνιο του 2024. Εκκρεμεί το market test από το οποίο θα διαπιστωθεί εάν υπάρχει επαρκής ζήτηση για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του αγωγού”.
-Αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δυο χωρών σε συνδυασμό με τη δραστηριοποίηση ελληνικών ενεργειακών ομίλων
Η μελέτη αναφέρεται συγκεκριμένα στους ομίλους ΔΕΗ, Μυτιληναίος και Κοπελούζου. Όπως σημειώνεται “σύμφωνα με εδώ δημοσιεύματα, βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις (πρώιμο στάδιο) με τον όμιλο Μυτιληναίος για μονάδα παραγωγής με αέριο στα Σκόπια. Εάν τελεσφορήσουν, θα σηματοδοτήσουν τη δραστηριοποίηση του ομίλου σε μια ακόμη χώρα των Βαλκανίων μετά την Αλβανία (υπεγράφη συμφωνία για την κατασκευή υποσταθμών Υψηλής Τάσης 400 kV). Από την άλλη, η ΔΕΗ (σε σύμπραξη με την Archirodon) συγκαταλέγεται στον κατάλογο των εννέα κοινοπραξιών-εταιρειών που πέρασαν στη β’ φάση του διαγωνισμού για τον υδροηλεκτρικό σταθμό του Cebren”.
-Αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Μελίτης-Μπίτολα, μιας εκ των δυο γραμμών μεταφοράς υπερυψηλής τάσης 400kV που συνδέουν την Ελλάδα με τη Βόρεια Μακεδονία
“Πρόκειται για έργο που έχει ενταχθεί στο νέο Δεκαετές Πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ 2022-2031 και απαντά στην ανάγκη ενδυνάμωσης της μεταφορικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των Συστημάτων της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας. Η σκοπιμότητα υλοποίησης της εν λόγω διασύνδεσης θα εξεταστεί το επόμενο διάστημα σε κοινή ομάδα εργασίας της ΑΔΜΗΕ και του Διαχειριστή του Συστήματος Μεταφοράς της Βόρειας Μακεδονίας MEPSO που έχει συσταθεί για τον σκοπό αυτό”.
(energypress.gr)
