Διεθνοτικές εντάσεις εγείρονται στη Βόρεια Μακεδονία ενόψει της συνεδρίασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας, την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου, σχετικά με την εξέταση προσφυγών για το νόμο που αφορά τη διεύρυνση της αλβανικής γλώσσας στη χώρα.
Κατά του νόμου αυτού, ο οποίος ψηφίστηκε το 2019 από την προηγούμενη κυβέρνηση, εκείνη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος του οποίου ηγούταν τότε ο Ζόραν Ζάεφ και του αλβανικού κόμματος DUI του Αλί Αχμέτι έχουν υποβληθεί στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας συνολικά 13 προσφυγές από σλαβικά δεξιά και εθνικιστικά πολιτικά κόμματα, οργανώσεις, άλλους φορείς και μεμονωμένους πολίτες, με τις οποίες αμφισβητούνται σχεδόν όλα τα άρθρα του νόμου.
Το αντιπολιτευόμενο και μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα στη Βόρεια Μακεδονία, το DUI του οποίου ηγείται ο Αλί Αχμέτι ξεκίνησε από χθες το βράδυ κινητοποιήσεις, με ολοήμερες και ολονύχτιες συγκεντρώσεις “υπεράσπισης της αλβανικής γλώσσας”, όπως τις αποκάλεσε, μπροστά από το κτήριο του Συνταγματικού Δικαστηρίου στα Σκόπια, οι οποίες θα διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι την Τετάρτη.
«Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να υψώσουμε τη φωνή μας για ζητήματα που απειλούν τα θεμέλια της ισότητας των πολιτών του πολυεθνικού μας κράτους. Αυτή δεν είναι μια συνηθισμένη μέρα, ούτε μια συνηθισμένη διαμαρτυρία. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ είναι η ώρα να σταθούμε ενωμένοι για να προστατεύσουμε όσα πετύχαμε με τόσο κόπο και θυσίες. Στις 11 Δεκεμβρίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο έχει προγραμματίσει συνεδρίαση για την εξέταση της συνταγματικότητας του Νόμου για τις Γλώσσες, ο οποίος δεν είναι μόνο μία νομική πράξη, αλλά αποτελεί σύμβολο της Συμφωνίας της Οχρίδας, στην οποία βασίζεται η ισότιμη σχέση των γλωσσών στη χώρα. Δεν είναι ζήτημα ενός οποιοδήποτου νόμου, αλλά ζήτημα των δικαιωμάτων μας ως ισότιμων πολιτών, της εθνοτικής ταυτότητας μας και του μέλλοντός μας ως κοινωνία» δήλωσε χθες το βράδυ το υψηλόβαθμο στέλεχος του DUI, Άρμπερ Αντέμι, κατά την έναρξη των κινητοποιήσεων του κόμματος αυτού για το νόμο που διέπει τη χρήση της αλβανικής γλώσσας στη Βόρεια Μακεδονία. Το αλβανικό αυτό κόμμα ανέφερε πως εάν το Συνταγματικό Δικαστήριο προχωρήσει στην ακύρωση του νόμου, τότε «οι συνέπειες στη χώρα θα είναι ανεπανόρθωτες».
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός της χώρας και αρχηγός του δεξιού κόμματος VMRO-DPMNE, Χρίστιαν Μίτσκοσκι άφησε να εννοηθεί ότι την Τετάρτη, το Συνταγματικό Δικαστήριο θα έχει μία προπαρασκευαστική και μόνο συνεδρίαση, κατά την οποία δεν πρόκειται να ληφθεί κάποια συγκεκριμένη απόφαση και κατηγόρησε το DUI για υποκίνηση διεθνοτικών εντάσεων στη χώρα.
«Το DUI ήταν στην εξουσία επί 20 χρόνια και ξέρει πολύ καλά ότι την Τετάρτη (ημέρα συνεδρίασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου) δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε. Υπάρχουν διαδικασίες, προπαρασκευαστικές συνεδριάσεις κτλ.Το μόνο που κάνουν είναι να διχάζουν τους πολίτες της χώρας, Αλβανούς και Μακεδόνες μόνο και μόνο για να βρίσκονται στο επίκεντρο της δημοσιότητας… Τόσα χρόνια λυμαίνονταν το δημόσιο χρήμα και τώρα που δεν είναι στην εξουσία και δεν μπορούν πλέον να κλέβουν υποκινούν εντάσεις με σκοπό να αποσταθεροποιήουν τη χώρα. Διαβεβαιώνω τους πολίτες ότι η κατάσταση ασφαλείας στη χώρα είναι σταθερή και δεν πρόκειται να διαταραχθεί» ανέφερε ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι.
Το DUI συμμετείχε σε όλες τις κυβερνήσεις της χώρας όλα τα προηγούμενα 20 χρόνια.
Στη συνεδρίαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, την Τετάρτη, δύο από τους τρεις Αλβανούς δικαστές ανέφεραν ότι δεν θα παραστούν σε αυτή. Το Συνταγματικό Δικαστήριο αποτελείται από εννέα μέλη.
Ενστάσεις υπήρξαν και από τον συνασπισμό αλβανικών κομμάτων με την επωνυμία «Αξίζει» (VLEN) που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό της Βόρειας Μακεδονίας.
Ο εκ των αντιπροέδρων της κυβέρνησης, Ίζετ Μετζίτι, ο οποίος προέρχεται από από τον αλβανικό συνασπισμό «Αξίζει» δήλωσε ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν νομιμοποιείται να λάβει απόφαση αν απουσιάζουν οι αλβανικής καταγωγής δικαστές. Κατά τον Μετζίτι το θέμα, πέραν από νομικό είναι και πολιτικό.
Ακόμη, 250 Αλβανοί διανοούμενοι από τη Βόρεια Μακεδονία, μεταξύ των οποίων οι πρυτάνεις των τριών αλβανόφωνων κρατικών πανεπιστημίων στη χώρα, με ανοιχτή τους επιστολή κάλεσαν το Συνταγματικό Δικαστήριο να μην ενδώσει σε πολιτικές πιέσεις που στοχεύουν στην κατάργηση του νόμου για τη χρήση της αλβανικής γλώσσας.
«Από όσα είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε από εσάς, σεβαστοί δικαστές, καθώς και από ορισμένους υψηλόβαθμους πολιτικούς παράγοντες (όπως δηλώσεις του πρωθυπουργού Μίτσκοσκι σύμφωνα με τις οποίες θα καταργηθούν μόνο δύο ή τρία άρθρα του νόμου), έχουμε κάθε λόγο να θεωρούμε ότι γίνεστε μέρος υλοποίησης ενός σεναρίου με πολιτικά κίνητρα, που υποκινείται από τις ανώτατες κρατικές δομές, το οποίο στοχεύει στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των Αλβανών πολιτών της χώρας» αναφέρεται μεταξύ άλλων, στην επιστολή αυτή των Αλβανών διανοούμενων.
Τι προβλέπει ο νόμος
Ο νόμος για τη διεύρυνση της χρήσης της αλβανικής γλώσσας στη Βόρεια Μακεδονία που ψηφίστηκε το 2019, προβλέπει, μεταξύ άλλων, πως σε όλα τα επίπεδα της κεντρικής εξουσίας και στον ευρύτερο δημόσιο αλλά και δικαστικό τομέα η επίσημη γλώσσα της χώρας είναι η “μακεδονική” (όπως αυτή αναφέρεται στο Σύνταγμα της χώρας) όπως και η γλώσσα που ομιλείται από ποσοστό άνω του 20% των πολιτιών της χώρας (αλβανική γλώσσα). Με βάση την τελευταία απογραφή που διεξήχθη στη Βόρεια Μακεδονία το 2021, οι Αλβανοί αποτελούν το 24,3% του πληθυσμού της χώρας.
Βάσει του νόμου αυτού, η κεντρική εξουσία οφείλει να επικοινωνεί και να εξασφαλίζει όλα τα απαραίτητα έγγραφα στην αλβανική γλώσσα για μία σειρά από διοικητικά, δικαστικά και άλλα θέματα που αφορούν τον αλβανικό πληθυσμό.
Παρατηρήσεις για το νόμο αυτό έχει διατυπώσει και η Επιτροπή της Βενετίας, το συμβουλευτικό όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα συνταγματικού δικαίου και κράτους δικαίου, η οποία θεώρησε ότι κάποιες πτυχές του νόμου αυτού, κυρίως όσον αφορά την εφαρμογή του στο δικαστικό σύστημα της Βόρειας Μακεδονίας «υπερβαίνουν τα ευρωπαϊκά πρότυπα που ορίζονται από τη Σύμβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων και την Ευρωπαϊκή Χάρτα για τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες». Σύμφωνα με την Επιτροπή η “διγλωσσία” στο δικαστικό σύστημα θα το καταστήσει δυσλειτουργικό, με άμεση συνέπεια περαιτέρω καθυστερήσεις στη λήψη των δικαστικών αποφάσεων.
Οι εντάσεις για το νόμο σχετικά με τη χρήση της αλβανικής γλώσσας στη Βόρεια Μακεδονία έρχονται ως συνέχεια αυτών που συνέβησαν στις 28 Νοεμβρίου, ημέρα της διακήρυξης της Ανεξαρτησίας της Αλβανίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και της αλβανικής σημαίας, όταν νεαροί Αλβανοί στα Σκόπια έκαψαν την κρατική σημαία της Βόρειας Μακεδονίας και προκλήθηκε ένταση. Την επομένη, Σλάβοι πολίτες έκαψαν την αλβανική σημαία στην πόλη Πρίλεπ και πυρπόλησαν αυτοκίνητα και ένα κατάστημα Αλβανών στην πόλη Κουμάνοβο.
Παρά το γεγονός πως η ένταση στις διεθνοτικές σχέσεις στη Βόρεια Μακεδονία έχει αμβλυνθεί τα τελευταία χρόνια, αυτές παραμένουν εύθραυστες. Το 2001 ένοπλοι Αλβανοί του UCK είχαν εμπλακεί σε πολύμηνες συγκρούσεις με τις κυβερνητικές δυνάμεις της τότε ΠΓΔΜ, που λίγο έλειψε να οδηγήσουν στον διαμελισμό της χώρας. Οι συγκρούσεις εκείνες έλαβαν τέλος τον Αύγουστο του 2001 με την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας της Οχρίδας, με την οποία ο αλβανικός πληθυσμός της χώρας απέκτησε δικαιώματα που διεκδικούσε από την ανεξαρτησία της χώρας, το 1991.
