Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βόρειας Μακεδονίας έκρινε, χθες, Τετάρτη (09/10) αντισυνταγματικό το νόμο των εθνοτικών ποσοστώσεων για τους διορισμούς στον Δημόσιο, βάσει της εθνικής καταγωγής των πολιτών, γνωστός και ως ‘Balancer’.
Ο νόμος αυτός, τον οποίο το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε αντισυνταγματικό προβλέπει πως οι διορισμοί στο Δικαστήριο γίνονται στη βάση των εθνοτικών ποσοστώσεων, δηλ. ανάλογα με το ποσοστό των επτά λαών που κατοικούν και αναφέρονται στο Σύνταγμα της χώρας («Μακεδονικός», «Αλβανικός», «Τουρκικός», «Σερβικός», «Βοσνιακός», «Βλαχικός», «Ρομά»).
Ο νόμος αυτός εφαρμόζεται στη βάση της ειρηνευτικής συμφωνίας της Οχρίδας από το 2001, με την οποία δόθηκε τέλος στις πολύμηνες συγκρούσεις που είχαν ξεσπάσει τότε μεταξύ Αλβανών ανταρτών του UCK και κυβερνητικών δυνάμεων της χώρας και ενισχύθηκαν τα δικαιώματα των Αλβανών που αποτελούν το 25% του πληθυσμού της Βόρειας Μακεδονίας. Το «πνεύμα» του νόμου αυτού ήταν κυρίως να αυξηθεί το ποσοστό των Αλβανών στο Δημόσιο, το οποίο μέχρι και πριν μερικά χρόνια ήταν πολύ μικρό και προκαλούσε τις έντονες διαμαρτυρίες του αλβανικού στοιχείου της χώρας.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι ο νόμος αυτός δημιουργεί διακρίσεις μεταξύ των πολιτών της χώρας, ενώ λειτουργεί και αρνητικά για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών από τον δημόσιο τομέα, οι οποίες, σύμφωνα με το Δικαστήριο δεν θα πρέπει να εξαρτώνται από την εθνική ή οποιαδήποτε άλλη καταγωγή, αλλά από την επαγγελματική κατάρτιση και ικανότητα των υπαλλήλων.
Ο πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Βόρειας Μακεδονίας, Ντάρκο Κοσταντίνοφσκι εξήγησε ότι η απόφαση του Δικαστηρίου ελήφθη κατά πλειοψηφία και δεν θα ισχύει αναδρομικά. Χαρακτήρισε δε ως «αβάσιμους» τους ισχυρισμούς ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο με την απόφασή του αυτή προβαίνει σε κατάργηση δικαιωμάτων των εθνοτικών κοινοτήτων της χώρας.
Ο πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου ανέφερε ότι οι μικρότερες εθνικές κοινότητες στη χώρα δεν πρέπει να ανησυχούν για την απόφαση αυτή του Δικαστηρίου. Αντιθέτως, όπως είπε πρέπει να την χαιρετήσουν.
«Για παράδειγμα, είμαι Βλάχος και δεν μπορώ να κάνω αίτηση για μία θέση η οποία προορίζεται για πολίτη με τουρκική καταγωγή. Και ως εκ τούτου θα σας ρωτήσω, είμαι πολίτης αυτής της χώρας ή δεν είμαι; Σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο καθένας πολίτης έχει το πλήρες δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για οποιαδήποτε θέση εργασίας με τους ίδιους όρους» σημείωσε ο πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Βόρειας Μακεδονίας.
Την πρωτοβουλία για την κατάργηση του «εξισορροπητή» είχε αναλάβει η προηγούμενη σύνθεση της Κρατικής Επιτροπής για την Πρόληψη της Διαφθοράς (SCPC), η οποία και είχε προσφύγει σχετικά στο Συνταγματικό Δικαστήριο.
Έντονη αντίδραση του αλβανικού DUI
Η απόφαση αυτή του Συνταγματικού Δικαστηρίου φέρεται να βρίσκει σύμφωνο το σύνολο σχεδόν των κομμάτων και του πολιτικού φάσματος της Βόρειας Μακεδονίας, με εξαίρεση το αντιπολιτευόμενο και μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα στη χώρα, το DUI, του Αλί Αχμέτι, το οποίο θεώρησε ότι η απόφαση του Δικαστηρίου πλήττει τα δικαιώματα των Αλβανών της Βόρειας Μακεδονίας.
Ο εκπρόσωπος Τύπου του DUI, Άρμπερ Αντέμι , σε μία “δραματική” συνέντευξη Τύπου το βράδυ της Τετάρτης, μπροστά από το κτήριο του Συνταγματικού Δικαστηρίου ισχυρίστηκε πως η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου συνιστά «βαρύ πλήγμα» για το Σύνταγμα, για την ειρηνευτική συμφωνία της Οχρίδας και τη σταθερότητα του πολυεθνοτικού κράτους και αποτελεί «άμεση επίθεση» στα θεμελιώδη δικαιώματα των εθνοτικών κοινοτήτων της χώρας.
Ο αρχηγός της αντιπολιτευόμενης «Συμμαχίας για τους Αλβανούς», Ζιγιαντίν Σέλα, η οποία συνεργάζεται με το DUI δήλωσε ότι η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου «είναι ευθυγραμισμένη με την αντιαλβανική πολιτική του VMRO-DPMNE και των υποτελών Αλβανών εταίρων του στην κυβέρνηση».
Η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας ανέφερε ότι σέβεται και δεν σχολιάζει τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας, ενώ ο συγκυβερνών αλβανικός συνασπισμός «Αξίζει» (VLEN) ανέφερε ότι σύντομα η κυβέρνηση θα προχωρήσει άμεσα σε νέα λύση και θα καταθέσει νομοσχέδιο, με το οποίο θα διασφαλιστεί η δίκαιη ποσόστωση στους διορισμούς στο Δημόσιο.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας και νυν βουλευτής του αντιπολιτευόμενου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDSM), Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι χαρακτήρισε ως “ορθή“ την απόφαση αυτή του Συνταγματικού Δικαστηρίου.
«Είναι καλό που καταργήθηκε ο ‘Balancer’. Επρόκειτο για μία λύση που προέκυψε από την ειρηνευτική συμφωνία της Οχρίδας και τις συνταγματικές τροποποιήσεις τότε, αλλά στη συνέχεια έγινε κατάχρηση. Οι Μακεδόνες δήλωναν Αλβανοί, οι Ρομά Τούρκοι, οι Αλβανοί Τούρκοι κ.ο.κ. και δεν απέφερε αποτελέσματα» ανέφερε ακόμη ο Κοβάτσεφσκι.
Τα μέσα ενημέρωσης των Σκοπίων σημειώνουν πως επί χρόνια γίνεται «κατάχρηση» του νόμου των εθνοτικών ποσοστώσεων για τους διορισμούς στον Δημόσιο, καθώς εντοπίζονται περιπώσεις κατά τις οποίες κάποιοι πολίτες αλλάζουν την εθνοτική τους καταγωγή για να διεκδικήσουν μία θέση στο Δημόσιο που προορίζεται για υπάλληλο άλλης εθνοτικής καταγωγής: π.χ. Τούρκοι δηλώνουν Αλβανοί για να διεκδικήσουν θέση στο Δημόσιο που προορίζεται για Αλβανό.
Ακόμη παρατηρούνται φαινόμενα δυσλειτουργίας σε ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες: πχ. η δασική υπηρεσία της ορεινής κωμόπολης Μπέροβο, η οποία βρίσκεται ανατολικά, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία και ο πληθυσμός της είναι αμιγώς “μακεδονικός” έχει επί χρόνια έλλειψη σε υλοτόμους, καθώς βάση των εθνοτικών ποσοστώσεων του νόμου ένα μέρος αυτών πρέπει να είναι εθνικής καταγωγής διαφορετικής της “μακεδονικής”, όμως τέτοιοι δεν υπάρχουν στην συγκεκριμένη κωμόπολη.
